Ek Fiil (Ek Eylem)

“i-mek” fiilidir.

Ekeylemin iki görevi vardır:

1- İsim soylu sözcüklere gelerek onları yüklem yapmak

2- Basit zamanlı fiillere (bir zaman eki almış fiillere) gelerek onları birleşik zamanlı fiil yapmak

İsim soylu sözcüklere gelerek onları yüklem yapmak:

 a- Ekeylemin di’li geçmiş zaman çekimi : idi

Çalışkan bir öğrenciydin.     öğrenci-idi-n

b-Ekeylemin miş’li geçmiş zaman çekimi : imiş

Çocukken çok yaramazmışım.  yaramaz-imiş-im

 c- Ekeylemin geniş zaman çekimi : -i’nin yerine şahıs ekleri ekeylem görevi üstlenir.

Ben bir öğretmenim.

öğretmen-im

öğretmen-sin

öğretmen-dir (Genellikle düşer.)  – O bir öğretmen.

öğretmen-iz

öğretmen-siniz

öğretmen-dirler

  

d- Ekeylemin şart çekimi : Ekeylemin şartı diğerlerinde olduğu gibi eklendiği sözcüğü yüklem yapmaz, ona şart anlamı katarak yükleme bağlar.

Hastaysan okula gitme.  hasta-ise-n

 

Basit zamanlı fiillere gelerek onları birleşik zamanlı fiil yapmak:

Birleşik Zamanlı Fiiller: En az iki zaman eki almış olan fiillerdir. 

a- Rivayet Birleşik Zamanı (-i + miş)

uyuyormuş          uyu-yor-i-miş      (şimdiki zamanın rivayeti)

çalışırmış                   (geniş zamanın rivayeti)

uyuyacakmış             (gelecek zamanın rivayeti)

 

b– Hikâye Birleşik Zamanı (-i + di)

uyuyordu     uyu-yor-i-di     (şimdiki zamanın hikâyesi)

uyurdu                       (geniş zamanın hikâyesi)

gelmişti         (miş’li geçmiş zamanın hikâyesi)

c- Şart Birleşik Zamanı

uyuyorsa        uyu-yor-i-se               (şimdiki zamanın şartı)

gelirse        (geniş zamanın şartı)

gidecekse   (gelecek zamanın şartı)

 

FULYA HOCA