Sıfatlar (Ön Ad)
Adları niteleyen veya belirten sözcüklerdir. Bir sözcüğün sıfat olabilmesi için adın önüne gelerek onu nitelemesi veya belirtmesi gerekir.
Niteleme Sıfatları
Bir adı; durum, şekil, biçim, renk yönüyle niteleyen sözcüklerdir. Niteleme sıfatları, isme sorulan “Nasıl?” sorusunun cevabı olan sözcüklerdir.
yeşil yaprak, kırmızı gül, eski pantolon, kurumuş yapraklar, yıllanmış kitap, ince kumaş, yuvarlak gözlük…
**Niteleme sözcükleri fiil ya da fiilimsiyi nitelerse “zarf” olur.
Sabırlı insanlar her zaman kazanır.
sıfat isim
Öğretmenimiz bize daima sabırlı yaklaşır.
zarf fiil
Çocuklara her zaman sabırlı davranmak gerekir.
zarf fiilimsi
Belirtme Sıfatları
1- İşaret (Gösterme) Sıfatı
Adları işaret yönüyle belirten, onlara işaret eden sözcüklerdir. İsme sorulan “hangi” sorusuna cevap verir.
Bu ovalar, bu deniz başka nerede var?
Şu evin arkasında oturuyorlar.
O kitabı bana verir misin?
Şimdi diğer konuşmacı sahneye çıkacak.
Böyle bir insanı daha önce hiç tanımadım.
**İşaret sıfatları, belirttikleri adlar düşünce işaret zamiri olur.
O çocuğu tanımıyorum.
Onu tanımıyorum.
Bu konuyu bilmiyor.
Bunu bilmiyor.
2-Sayı Sıfatı
Varlıkların sayılarını gösteren, onları sayı yönüyle belirten sözcüklerdir.
Asıl Sayı Sıfatı :Varlıkların sayılarını kesin olarak belirten sözcüklerdir. İsme sorulan “kaç” sorusunun cevabıdır.
bir dilim ekmek, dört elma, iki araba…
Sıra Sayı Sıfatı:Varlıkların sırasını gösteren sözcüklerdir.İsme sorulan “kaçıncı” sorusunun cevabıdır.
ikinci kat, ellinci yıl, ilk yıl, son şans…
Üleştirme Sayı Sıfatı:Varlıkları sayıca bölümlere ayıran, paylaşma anlamı veren sözcüklerdir.İsme sorulan “kaçar” sorusunun cevabıdır.
üçerdilim pasta, ikişer elma…
Kesir Sayı Sıfatı:Varlıkların parçalarının, bütüne olan oranlarını gösteren sıfatlardır.
binde bir olasılık, yarım saat, çeyrek ekmek…
3-Belgisiz Sıfat
İsimleri belirtirken kesinlik bildirmeyen sıfatlardır.
bir, birkaç, birçok, çoğu, kimi, bazı, bütün, tüm, başka, birtakım, her, hiçbir…
Tüm çocukları çok seviyorum.
Her kuşun eti yenmez.
Bu sene bütün konuları bitireceğim.
** “Bir” sözcüğü, hem belgisiz sıfat hem sayı sıfatı olarak kullanılabilir. “Bir” sözcüğünün yerine başka sayı getirilebiliyorsa, “bir” sözcüğü sayı sıfatıdır.
Bir gün beni anlayacaksın. (belgisiz sıfat)
Gelirken bir ekmek alır mısın? (sayı sıfatı)
**Belirttikleri isimler düşünce belgisiz sıfatlar, zamir olur.
Kimi insanlar sanata aşıktır.
Kimileri sanata aşıktır.
Birkaç öğrenci çok çalıştı.
Birkaçı çok çalıştı.
4-Soru Sıfatı
İsimleri soru yoluyla belirten sözcüklerdir.
nasıl, kaç, kaçıncı, kaçar, hangi, ne kadar, ne…
Ne iş yapıyorsun?
Ne kadar para harcadınız?
Hangi gün yola çıkıyorsunuz?
Nasıl kitapları seversin?
Bahçeye kaç ağaç dikildi?
Kaçıncı katta oturuyorlar?
Adlaşmış Sıfat
Sıfat tamlamasında anlatımın kısaltılması için ad düşürülebilir. Bu durumda niteleme sıfatı adlaşır. Adın sonunda çekim eki varsa bu ek, sıfatın sonuna gelir.
Çalışkan öğrenciler her zaman başarılı olur.
sıfat ad
Çalışkanlar her zaman başarılı olur.
adlaşmış sıfat
Genç sanatçıların önü açılmalı.
sıfat ad
Gençlerin önü açılmalı.
adlaşmış sıfat
Sıfat Tamlaması
Sıfat ve adın oluşturduğu tamlamadır. Sıfatın olduğu her yerde bir sıfat tamlaması vardır. Sıfat “tamlayan” ad “tamlanan”dır. Sıfat daima addan önce gelir.
akıllı çocuk
sıfat ad
(tamlayan) (tamlanan)
siyah araba
sıfat ad
(tamlayan) (tamlanan)
