Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatı Öz Şiir (Saf Şiir) Anlayışı
ÖZ ŞİİR (SAF ŞİİR) ANLAYIŞI
* Saf (öz) şiir anlayışı Paul Valery’nin şiirde dili her şeyin üstünde tutan görüşünden hareket etmiştir.
*İdeolojiden, didaktik şiirden uzak; insanın estetik duygularını ön plana çıkaran şiirler yazmayı amaçlamışlardır.
*Bu şairler için önemli olan iyi ve güzel şiir yazmaktır. Bu anlayışla kendilerine özgü, özel imge düzeni oluştururlar. Özgün ve yaratıcı olan bu imgeler dilin mantığına uygun ve dilin anlam alanını genişletip dile yeni olanaklar sunacak bir yapıya sahiptir.
*Şiiri soylu bir sanat olarak kabul eden bu şairlerde düşsel ve bireysel yön ağır basar.
*İçsel ve bireysel bir yaklaşımla evrensel insan tecrübesini dile getirirler.
*Şiirde biçim endişesi duyan bu şairlerde dize ve dil çok önemlidir.
*Şairlerde sembolizm akımının izleri görülür.
*Gizemselcilik bireyselcilik, ruh, ölüm, masal, mit temaları yoğun olarak işlenir.
Sanatçıları
Ahmet Hamdi Tanpınar
(1901-1962)
*Yazar, şair ve öğretmendir.
*Şiir, roman, öykü, deneme, inceleme gibi birçok türde eser vermiştir.
*Şiirlerinde hece ölçüsünü ve serbest ölçüyü kullanmıştır.
*”Şiirlerimde sustuğum şeyleri roman ve hikâyelerimde anlattım.” diyerek romanlarını şiirsel bir dille oluşturmuştur.
*Eserlerinde zaman kavramı üzerinde sıkça durmuş, bilinçaltı ve psikolojik anlara da son derece önem vermiştir.
*Şiirlerinde derin bir müzikalite dikkati çeker.
*Şiirlerinde zaman, rüya, bilinçaltı gibi temaları işlemesiyle sembolist özellikler göstermiştir.
*Hikâyelerinde kişilerin ruhsal çöküntüsünü, gerçeklerden kaçıp iç benliklerine sığınışlarını ele almıştır.
*Romanlarında mütareke yıllarının sıkıntılarını, medeniyet değişiminin Türk insanında yarattığı çıkmazları, tarihsel ve toplumsal konuları ele almıştır. Romanlarında hem bireysel hem de toplumsal bilinçaltını ele almıştır.
Eserleri
Şiir: Bütün Şiirleri
Roman: Mahur Beste, Huzur, Sahnenin Dışındakiler, Saatleri Ayarlama Enstitüsü, Aydaki kadın
Hikâye: Abdullah Efendi’nin Rüyaları, Yaz Yağmuru
Deneme: Beş Şehir, Yaşadığım Gibi
İnceleme: Edebiyat Üzerine Makaleler, 19. Asır Türk Edebiyatı Tarihi, Tevfik Fikret, Namık Kemal, Yahya Kemal
Mektup: Tanpınar’ın Mektupları, Hasan Ali Yücel’e Mektuplar
Behçet Necatigil
(1916-1979)
*Edebiyat öğretmenliği yapmıştır.
*Garip akımı çizgisinde başladığı şiirine halk, divan ve Batı şiirinin özelliklerini ekleyerek kendini daima yenilemiştir.
*Heceyle ve serbest ölçüyle yazdığı şiirleri vardır.
*”Evlerin şairi” olarak bilinir. Ev, aile, yasak aşklar, ölüm, bunalım gibi temaları işlemiştir.
*Orta halli bir insan tipinin başından geçen olayları, sevinç ve üzüntülerini, trajedi ve dramlarını anlatmıştır.
*Eski Toprak şiiriyle Yeditepe Şiir Ödülü’nü, Yaz Dönemi şiiriyle TDK Şiir Ödülü’nü kazanmıştır. Ölümünden sonra ailesi tarafından konulan Necatigil Şiir Ödülü 1980’den beri devam etmektedir.
Eserleri
Şiir: Kapalı Çarşı,Çevre,Evler,Eski Toprak,Arada,Dar Çağ,Yaz Dönemi,Divançe,İki Başına Yürümek,Kareler Aklar,Beyler,Söyleriz,Sevgilerde, Encam
Araştırma:Edebiyatımızda İsimler Sözlüğü,Edebiyatımızda Eserler Sözlüğü,Küçük Mitoloji Sözlüğü
Radyo Oyunları:Yıldızlara Bakmak,Gece Alevi,Üç Turunçlar,Pencere
Düz Yazı:Bile,Yazdı
Fazıl Hüsnü Dağlarca
(1914-2008)
*Subaylık ve müfettişlik yapmıştır.
*İlk şiirlerinde hece veznini kullanmış daha sonra serbest şiire yönelmiştir.
*Tüm akımlarla ilgilenmiş ancak hiçbirinin etkisinde kalmamıştır.
*Cumhuriyet Dönemi Türk şiirinin en uzun soluklu şairi olup 134 şiir kitabı yayınlamıştır.
*”Türkçem benim ses bayrağım.” diyerek Türkçeye önem vermiş ve sade bir dil kullanmıştır.
*Lirik, epik, didaktik, felsefi ve toplumcu şiirler yazmıştır.
Eserleri
Şiir:Çocuk ve Allah, Havaya Çizilen Dünya,Üç Şehitler Destanı,Çakır’ın Destanı,Yedi Memetler, Çanakkale Destanı,İstanbul-Fetih Destanı,19 Mayıs Destanı,Malazgirt Ululaması,Taş Devri,Mevlana’da Olmak,Yunus Emre’de Olmak,Sakarya Kıyıları,Gazi Mustafa Kemal Atatürk,Daha,Almanya’da Çöpçülerimiz,Nötron Bombası,Hiroşima,Sivaslı Karınca,Batı Acısı,Aç yazı,Horoz,Uzaklara Giyinmek,Dildeki Bilgisayar
Tiyatro: Vietnam Körü
Gezi:Mevlana’da Olmak
Cahit Sıtkı Tarancı
(1910-1956)
*1946 yılında Otuz Beş Yaş şiiriyle şiir yarışmasında birincilik kazanan şair, herkes tarafından ölüm şairi olarak tanınmıştır. Yolun yarısının 35 olduğunu dile getiren şair 46 yaşında ölmüştür.
*Cahit Sıtkı hece veznine ve kafiyeye sonuna kadar bağlı kalmış, şekle düşkün bir sanatçıdır. Hece ölçüsünde değişmeyen kalıpların duraklarını atarak heceye yeni bir bakış açısı getirmeye çalışmıştır. Garipçilerin etkisiyle yazdığı serbest şiirleri de vardır.
*Dili son derece canlı, saf ve temiz olan Cahit Sıtkı, uzun cümlelerden kaçmış, bol ve güzel halk deyimleri kullanmış, ahenkli bir dille şiirlerini meydana getirerek başarılı bir üslup oluşturmuştur.
*Şiirlerinde günlük aşklar, gençlik, insanlık tasaları, mutlulukları kısa süreli dertler, yaşama sevinci gibi konuları işleyen sanatçı birçok şiirinde kendisini anlatmış; ölüm korkusunu açığa vuran, karamsar bir ruh hali ile yaşama sevgisi arasında gelgitler yaşadığı şiirler kaleme almıştır.
*Baudlaire’e özenen Cahit Sıtkı, sembolizm ve romantizmin etkisinde kalmıştır.
*Şiir türü kadar başarı sağlayamamış olsa da deneme, mektup, hikâye, makale gibi türlerde de yazmıştır. Şair, çocukluk arkadaşı Ziya Osman Saba’ya yazdığı mektupları “Ziya’ya Mektuplar” adıyla yayınlamıştır.
Eserleri
Şiir: Ömrümde Sükût,Otuz Beş Yaş,Düşten Güzel,Sonrası
Mektup: Ziya’ya Mektuplar
Hikaye: Cahit Sıtkı’nın Hikâyeciliği ve Hikâyeleri (Ölümünden sonra Selahattin Ömerli derledi)
fulyahoca.com
Ahmet Muhip Dıranas
(1909-1980)
*Şiirlerinde konu olarak Anadolu’yu memleket manzaralarını, doğa ve tarih sevgisini, aşkı, ölümü hatıraları işlemiş destansı şiirler de yazmıştır.
*Şiirde biçime önem verişi, işlediği temalar, simgecilikten hareketle yarattığı yeni bir şiir diliyle kendi dönemindekileri olduğu gibi sonra gelenleri de etkilemiştir.
*Şiirde ahenge ve sese önem vermiştir.
*Şiirde yeni bir bütünlük kurmaya çalışmıştır. Ölçü ve uyağa sıkı sıkıya bağlı kalmıştır.
*Gerek Fransız şiiri, gerekse kendinden önceki kuşaktan ustaları Ahmet Haşim ve Ahmet Hamdi Tanpınar’dan aldığı etkileri sanatına yedirerek özgün bir şiire ulaşmıştır.
*Hece ölçüsü sınırlarında kalarak ama durak ve vurgu yerlerini değiştirerek gelenekselde çağdaşlığı yakalayan, çağrışım gücü yüksek, yurdu, insanı ve doğası ile barışık, alışılmadık deyiş örgüsüyle unutulmaz şiirler yazmıştır.
*Olvido, Kar, Serenad, Fahriye Abla edebiyatımızın unutulmaz şiirleri arasına girmiştir.
Eserleri
Şiir: Kırık Saz, Şiirler
Oyun: Gölgeler, Çıkmaz, O Böyle İstemezdi, Oyunlar